Joad & Norjin - Street Art issue #02

Street art, τέχνη γένους θηλυκου;

Συνέντευξη Γιώργος Μπελεβεσλής (wake)

Joad & Norjin

«Οι άντρες έχουν ένα head start κάποιων χιλιάδων χρόνων στο χώρο της τέχνης»
δήλωσε η norjin, γεγονός που οφείλεται στην διαιώνιση της κοινωνικής ανισότητας των 2 φύλων και κατ’επέκταση αντικατροπτίζεται
στον χώρο του graffiti.

Επικίνδυνη γενίκευση ή αυτονόητη
πραγματικότητα;
Η εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου στον
χώρο της street art μοιάζει απειροελάχιστη
ποσοτικά και εκπληκτική ποιοτικά. Μια
αντίφαση που κινεί την περιέργεια και
εντάσσεται στο γενικότερο προβληματισμό
γύρω από την θηλυκή παρουσία στον χώρο
της τέχνης.

Από την MissVan και την Νina μέχρι τις
ελληνίδες Joad, Zoe Zillion και Νοrjin, μέσα
στις φοβερού επιπέδου δημιουργίες τους
θα μπορούσε κανείς να διακρίνει μια κοινή
συνιστώσα, ένα ενιαίο αισθητικό πλαίσιο,
έναν γενικότερο τρόπο γραφής;
Αν ναι, θα μπορούσε αυτό να πηγάζει από
μια έκρηξη της θηλυκής τους πλευράς;
Wake: Oι χαρακτήρες σου είναι κατά κυριο λόγο
γυναίκες .Αινιγματικές , με μισόκλειστα μάτια
και μακριά μαλλιά .Μεταφέρεις υποσυνείδητα
κάποια μορφολογικά σου χαρακτηριστικά στα
έργα σου; Η σχέση με το σώμα σου θα μπορούσε
να επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα;

JOAD: Μπορεί να ακουστεί περίεργο, αλλά από την εμπειρία μου
μέχρι στιγμής πιστεύω, ότι ο καθένας από εμάς ζωγραφίζει κατα
κάποιο τρόπο τον εαυτό του, οσο αφηρημένα κι αν μοιάζουν τα
characters που κάνει. Ακόμα και όταν αυτά δεν έχουν ανθρώπινα
χαρακτηριστικά και είναι τελείως φανταστικοί χαρακτήρες, το
πνεύμα, η διάθεση, η προσωπικότητα, ή όπως αλλιώς θέλει να το
ονομάσει κανείς, του καλλιτέχνη καθρεφτίζεται στο έργο. Κάποια
πιο παιχνιδιάρικα, πιο χαρούμενα, με φωτεινά χρώματα και
προσεκτικές γραμμές, άλλα πιο μυστήρια, σκοτεινά, τρομακτικά.
Όλοι μας μεταφέρουμε υποσυνείδητα κομμάτια του χαρακτήρα,
της εμφάνισης, ακόμα και της διάθεσης μας εκείνη τη στιγμή στα
έργα μας. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Δεν μπορείς να
είσαι αποκομμένος από τον εαυτό σου και τα συναισθήματά σου σε
μια δημιουργική διαδικασία. Αντίθετα έχεις σχεδόν υποχρέωση να
το κάνεις. Αλλά από την άλλη, πολλές φορές δανειζόμαστε κι εμείς
ασυνείδητα κομμάτια του «εαυτού» που χαρίσαμε στα έργα μας,
και τα προσθέτουμε κατόπιν στο χαρακτήρα ή την εμφάνισή μας:
το αντίθετο της έννοιας του ανθρωπομορφισμού, εάν υπάρχει καν
αυτή η έννοια. Είναι μια αναπόφευκτη επικοινωνία και ανταλλαγή
ανάμεσα στον καλλιτέχνη και στο έργο, μέσα από την προσεκτική
παρατήρηση της οποίας μπορεί να εξελισσονται και ωριμάζουν και
οι δύο, ψυχή και τεχνική.

Προσωπικά, όταν ξεκίνησα να ζωγραφίζω αυτές τις κοπέλες δεν
τους έμοιαζα καθόλου εμφανισιακά. Ήταν πολύ πιο κλεισμένες στον
εαυτό τους, ασφυκτικά προστατευμένες σχεδόν με κλειστά τα μάτια,
σε ένα δικό τους κόσμο. Σιγά σιγά «πάτησαν στο έδαφος», σταδιακά
σήκωσαν τα μάτια τους και κοίταξαν γύρω τους. Ακόμα δεν έχουν
χαμογελάσει βέβαια, αλλά ποιος ξέρει... Δεν είναι τόσο η σχέση με
το σώμα μου που επηρεάζει το αποτέλεσμα, αλλα περισσότερο η
σχέση μου με τον υπόλοιπο κόσμο γύρω μου και τα συναισθήματά
μου. Παρ’ όλ’ αυτά δεν είμαι –εγώ- αυτή που ζωγραφίζω. Οι κοπέλες
αυτές αποτελούνται απο κομμάτια από αυτο που είμαι, από αυτό
που θα ήθελα να είμαι, πράγματα που μου αρέσουν και πράγματα
που θέλω να ξορκίσω από μέσα μου, κομμάτια από ανθρώπους που
είναι γύρω μου και έχουν θετική ενέργεια και συναισθήματα που με
επηρεάζουν στη δουλειά μου.

W: Θα μπορούσε κάποιος να βρει κοινά μορφολογικά
στοιχεία των χαρακτήρων σου με σένα την ίδια? Αν ναι,
είναι μια διαδικασία υποσυνείδητη;

NORJIN: Ναι, άμα παρατηρήσεις εμένα δίπλα σε ένα κομμάτι
γκέισας- είναι αστείο γιατί θα βρείς 2 βασικές ομοιότητες μάτια
και χτένισμα. Πάντως σίγουρα είναι διαδικασία υποσυνείδητη
γιατί σίγουρα δεν βγαίνω έξω με σκοπό να φτιάξω ρέπλίκες
του εαυτού μου. Αν παρατηρήσεις γενικά το μεγαλύτερο
ποσοστό αυτών που φτιάχνουν characters τους μοιάζουν και
εμφανισιακά.

W: Διακρίνει κανείς στα έργα σου μια τάση ανάδειξη της
θηλυκότητας τους μ’έναν ασιατικό τρόπο γραφής.
Ο σωματοτυπός τους, τα σχιστά μάτια, η επιμονή στην
λεπτομέρεια και η επανάληψη μοτίβων και υφών στον
ρουχισμό είναι σήμα κατατεθέν της norjin.

 
NORJIN: είναι ένα κοκτέιλ από πράγματα που μου αρέσουν
και με εκφράζουν.

W: Άλλοτε γυμνές, άλλοτε ντυμένες με προσεκτικά
σχεδιασμένα φορέματα. Πάντα σε πολύχρωμα μοτίβα ως
φόντο και διακοσμητικά στοιχεία που ολοκληρώνουν τις
συνθέσεις σου. Είναι ένας τρόπος ανάδειξης της ομορφιάς
,υποδηλώνει ένα εν γένει θηλυκό χαρακτηριστικό;
 

JOAD: Με κουράζει το να πρέπει να δίνω προσοχή στο τί
«φοράει». Καταντά σχέδιο μόδας σχεδόν ενώ ο σκοπός μου
είναι άλλος. Σκοπός μου είναι να μεταδώσουν ιδανικά ένα
συναίσθημα, μια κίνηση, την επαφή με τα κομμάτια όσων
βάφουν γύρω μου ή και με το ίδιο το κτίριο. Δεν θέλω το μάτι
να στέκεται στα ρούχα, γι αυτό και το αποφεύγω. Το αν θα
χρησιμοποιήσω χρώματα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από
τη... διαθεσιμότητά τους και τη διάθεσή μου. Αν και τελευταία
προτιμώ την απλότητα του άσπρου-μαύρου. Σε αναγκάζει να
είσαι πιο δημιουργικός.

Πολλοί βλέπουν το γεγονός ότι οι κοπέλες αυτές είναι τις
περισσότερες φορές γυμνές σαν κάτι το προκλητικό. Από τη
δική μου οπτική είναι ακριβώς το αντίθετο. Η γύμνια τους δεν
είναι προκλητική, είναι περισσότερο αθώα θα έλεγα. Δείχνει
μια δύναμη η οποία πηγάζει από το οτι εκθέτεις τον εαυτό
σου χωρίς την ψεύτικη προστασία των αντικειμένων που
μαζεύουμε γύρω μας και πάνω μας. Μένεις με τα βασικά του
εαυτού σου σε κοινή θέα και κρίση και αναγκάζεσαι να μάθεις
να αντιμετωπίζεις τα πάντα. Κυρίως αυτούς που δεν θα σε
σεβαστούν και θα θελήσουν να σε εκμεταλλευτούν, να σου
κάνουν κακό. Και δεν είναι και τόσο απίθανο αυτό.
Ξαναβλέποντας μετά από μερικές εβδομάδες τις επεμβάσεις
που κάνουν άλλοι στις κοπέλες μου -βγαλμένα μάτια,
μουτζουρωμένα πρόσωπα, πρόστυχα σχεδια και λέξεις κλπ,
βλέπεις τον τρόπο με τον οποιο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται
και στις μεταξύ τους σχέσεις. Με στενοχωρεί αρκετά αυτό
αλλά με βάζει και σε σκέψεις. Το βλέπω περισσότερο ακριβώς
σε αυτα τα κομμάτια μου που έβγαζαν κάτι πιο τρυφερό.
Αλλά όχι μόνο στα δικά μου έργα. Με πόσο ανεξήγητο μίσος
έχουν καταστρέψει κάποιοι έργα και της Νorjin και του Βugs
και της Ζoe και του Ηope ή του Μute κ.α. Κομμάτια που τα
θαυμάζω και τα νιώθω σαν δικά μου. Πάντα αυτά ακριβώς
που προσπαθούν να σε κάνουν να νιώσεις κάτι. Γιατί κάποιος
περαστικός να νιώθει ότι προσβάλλεται από ένα σχέδιο στον
τοίχο; Μήπως επειδή όντως η εικόνα και αυτό το μηνυμα
φτάνει τόσο βαθιά που κάποιον απροετοίμαστο τον φοβίζει,
τον κάνει να ντρέπεται, αποκαλύπτει τα δικά του ψυχολογικά
ελλείμματα και ανάγκες; Ποιος ξέρει. Μάλλον αυτό έχει να
μας πει κάτι πολύ ενδιαφέρον για εμάς και την κοινωνία μας
πάντως. Ότι ένα θετικό μήνυμα μπορεί να προκαλέσει και να
παρεξηγηθεί τόσο πολύ.

W: Ένιωσες ποτέ ότι η street art είναι για σένα ένας
τρόπος ψυχανάλυσης; Ποια στοιχεία του εαυτού σου
αναδεικνύεις ή ξορκίζεις μέσα από τις ηρωίδες σου;

ΝORJIN: Σίγουρα είναι τρόπος εκτόνωσης πάντα όποτε
βάφω ξεχνάω όλα μου τα προβλήματα και φεύγουν οι
εντάσεις!!! Αναδεικνύω τα πράγματα που μου αρέσουν ανά
εποχή και κάποιες φορές εξωτερικεύω προβληματισμούς και
συναισθήματα. Βέβαια αυτά όχι και τόσο συχνά. Πιο πολύ θα
συναντήσεις απλούς χαρακτήρες.

W: Ενίοτε οι ηρωίδες σου μοιάζουν με μικρές θεές, έχουν
μια επιβλητική και ταυτόχρονα διακριτική παρουσία
ανάμεσα στα styles των graffiti παραγωγών που
συμμετέχεις. Είναι ένα σχόλιο πάνω στο οποίο βιώνεις
τις ανθρώπινες σχέσεις, την φιλία και τον έρωτα; Είναι
τα έργα της joad αφανείς ήρωες ;

JOAD: Δεν είμαι σίγουρη αν είναι επιβλητικές, και μάλλον
σίγουρα δεν είναι ηρωίδες. Αν και η καθε μια από αυτές
έχει τη δική της μικρή η μεγαλύτερη ιστορία. Όπως και κάθε
τοίχος, και κάθε παραγωγή. Και κουβαλάει μέσα της για
μένα όλα τα συναισθήματα και τις συζητήσεις που έχουν
προηγηθεί είτε σε φιλικό είτε σε πιο προσωπικό επίπεδο, με
τα άτομα που έχουν βάψει γύρω μου. Αυτό που θα ήθελα και
που είναι το ιδανικό για μένα, είναι να μην είναι κραυγαλέες.
Να μη φωνάζουν, εδώ είμαι, κοίταξέ με, θαυμασέ με. Να
πρέπει κάποιος να σταματήσει, να ρίξει μια δεύτερη και
μια τρίτη ματιά, να έρθει λίγο πιο κοντά και κάθε φορά να
ανακαλύπτει κάτι καινούριο. Η ομορφιά είναι στα μικρά
πράγματα. 

W: Ποια άλλα χαρακτηριστικά του εαυτού σου εντοπίζεις στα
έργα σου; Μήπως τελικά είμαστε κατά μία έννοια αυτό που
κάνουμε;

JOAD: Αν και απαντήθηκε πριν αυτό, θα ήθελα να πω ότι στην τελική,
σημασία δεν έχει τόσο ποια χαρακτηριστικά του εαυτού μου βρίσκω
εγώ στα έργα μου, κανείς δεν νοιάζεται για κάτι τέτοιο, κι ούτε θα
έπρεπε. Σημασία έχει ποια κομμάτια του εαυτού του ανακαλύπτει
σε αυτά ο καθένας που τα βλέπει. Πόσο ίδιοι και πόσο διαφορετικοί
είμαστε. Μήπως είμαστε κατα μια έννοια φτιαγμένοι από κομμάτια
που μαζεύουμε μια ζωή από πράγματα που βλέπουμε, ακούμε ή
βιώνουμε και τα ενσωματώνουμε όταν μας εκφράζουν; Τι καλό, τι
κακό και τι αδιάφορο έχει πάρει κανείς από μένα και από όλους
εμάς που βάφουμε στο δρόμο, όποια κι αν είναι τα κίνητρά μας,
από βανδαλισμό μέχρι καλλωπισμό της πόλης.

W:Πολλοί από τους καλύτερους Έλληνες και ξένους άντρες
street artists υιοθετούν ως ένα βαθμό κάποια θηλυκά στοιχεία
στο ύφος των έργων τους. Πώς ένα γλυκό κοριτσάκι του
banksy γίνεται πιο ανατρεπτικό και προβοκατόρικο απ΄το πιο
σκληροπυρηνικό σύνθημα;

NORJIN: Όλα εχουν να κανουν με τον τροπο αντιληψης του καθενος
,αλλοι τρελαινονται για σουσι αλλοι τα μισουν!
JOAD: Ο θυμός είναι ένα πολύ στείρο συναίσθημα. Ένα από τα λίγα
πράγματα που έχω καταλάβει είναι πως το να φωνάζεις τη γνώμη
σου στα μούτρα των άλλων και να προσπαθείς να την επιβάλλεις
αναγκάζοντάς τους να συμφωνήσουν, στην ουσία κάνει τους
άλλους να σταματούν να σε ακούνε και να αρνούνται την άποψή
σου συνολικά.

Το καλύτερο που έχεις να κάνεις σε μια τέτοια περίπτωση για να
προσελκύσεις το ενδιαφέρον κάποιου είναι να απασχολήσεις το
μυαλό τους και να καταφέρεις να τους κάνεις να σκεφτούν.
Το να καταφέρεις να κάνεις κάποιον να α) προσέξει κάτι, β) να
καταλάβει το μήνυμα σου , γ) να σκεφτεί αυτό που προσπαθείς
να του πείς, είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Και ένας από τους
ρόλους της τέχνης, αν και όχι ο μοναδικός, είναι ακριβώς αυτός. Να
γίνεται ο δούρειος ίππος για σκέψεις και ιδέες που εκ πρώτης όψεως
θα εμποδίζονταν είτε από τις πολιτικές ή κοινωνικές συνθήκες ή από
τους κανόνες και τους τύπους και τη λογοκρισία που έχει φυτευτεί
μέσα στον καθέναν από εμάς και δουλεύει επί εικοσιτετραώρου
βάσεως χωρίς να το ελέγχουμε.

W: Τα τελευταία χρόνια στρεφόμαστε σε εικόνες πιο προσιτές
και γλυκές στο κοινό, γυρνώντας την πλάτη στα επιθετικά
μορφολογικά χαρακτηριστικά της hip hop κουλτούρας και του
παραδοσιακού graffiti.
Ανάγκη για επικοινωνία,τυχαίο γεγονός ή αισθητική επιλογή;

NORJIN: Ανάγκη για επικοινωνία δεν μπορείς να το πεις γιατί είτε
μιλάμε για graff είτε για street art, την ίδια ακριβώς επικοινωνία
έχουν από τη στιγμή που είναι έξω στους δρόμους. Απλά νομίζω ότι
η αλλαγή αυτή προέκυψε από την ανάγκη των καλλιτεχνών για να
πειραματιστούν, να ξεφύγουν από το κλασσικό στυλ.
Δεν το βλέπω σαν τυχαίο γεγονός πιστεύω ότι είναι η εξέλιξη των
πραγμάτων έτσι όλοι βαριούνται τα ίδια και τα ίδια..
 
W: Είναι τελικά η street art γένους θηλυκού;
 
ΝΟRJIN: Δεν υπάρχει τέτοια ταμπέλα για κανένα είδος τέχνης. Είναι
σαν να λέμε ότι υπάρχουν μόνο αρσενικά γατιά. Χα!
JOAD: Δεν υπαρχει αρσενικό και θηλυκό, δεν ξεχωρίζω ανάμεσα σε
graffiti και street art, δεν είμαι καν σίγουρη ότι ξέρω τι σημαίνει αυτή
η ερώτηση. Όπως έχω ξαναπεί, κάνε οτιδήποτε θελεις να κάνεις,
όπως και αν το λένε. Κάντο όσο καλύτερα κι όσο περισσότερο
μπορείς και προσπάθησε να αφήνεις πίσω σου κάτι θετικό.