ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Η ΜΕΣΟ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ;
Κείμενο: Αφροδίτη Αποστολίδη
Σκεπτικισμός, δυσπιστία και επιφύλαξη. Αυτά είναι τα κύρια συναισθήματα των πολιτών για τα Μ.Μ.Ε.
Κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα της μαζικής επικοινωνίας σε μια Δημοκρατία η οποία δεν είναι δυνατή χωρίς ένα καλό επικοινωνιακό δίκτυο και χωρίς
τις μέγιστες πληροφορίες. Όλοι είμαστε πεπεισμένοι ότι χάρη στην ενημέρωση ο άνθρωπος ζει ελεύθερος.
Πολλά πρόσφατα συμβάντα αποδεικνύουν με σαφήνεια οτι η
υπερενημέρωση δεν σημαίνει πάντα και καλή ενημέρωση... Όταν
παρατηρούμε για παράδειγμα οτι για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα
η τηλεόραση και ο τύπος έχουν ώς πρώτη είδηση δημόσια πρόσωπα
και σε πρώτο πλάνο τις προσώπικές τους στιγμές που λειτουργούν ως
«φαινόμενο παραβάν», ένα συμβάν που χρησιμεύει στην απόκρυψη
ενός άλλου. Η είδηση αποκρύπτει την είδηση! Εντύπωση προκαλεί ο
τρόπος με τον οποίο οι σταρ της επικαιρότητας (οι εκλεκτοί των μέσων
μαζικής ενημέρωσης) ζουν τα πάθη, τις χαρές και τα δράματα που και
ο ίδιος ο πολίτης θα μπορούσε να βιώσει. Καθήκον των ¨υπεύθυνων¨
να τους χρησιμοποιούν επι μήνες για να μας απασχολούν όσο κατι
άλλο βρίσκεται σε εξέλιξη ή κινδυνεύει να βγεί στην επιφάνεια.
Τότε τι κάνουν? Υπερδιογκώνουν ενα θέμα που εντείνει το ενδιαφέρον του
κοινού προκειμένου να καλύψουν ενα σκάνδαλο που θα κλόνιζε την
πολιτική σκηνή. Η εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Αυτός ο θεμελιακός
νόμος δεν είναι άγνωστος στην πολιτική εξουσία που προσπαθεί να τον
χρησιμοποιήσει προς όφελός της. Είναι μια μορφή λογοκρισίας.
Tο αποτέλεσμα είναι να αποσιωπούν όσα πρέπει να παραμείνουν
απόρρητα για συμφέροντα άλλων ενώ την ίδια στιγμή το χρυσό θήραμα
εκτίθεται αντί αυτών. Τα κανάλια αφιερώνουν περισσότερο χρόνο απ΄
ότι σε όλες μαζί τις υπόλοιπες εθνικές ή διεθνείς κρίσεις. Είναι μια από
τις πιο συντριπτικές αποδείξεις του ολισθήματος των Μ.Μ.Ε. Τα κανάλια
έρχονται αντιμέτωπα με ένα μόνο απλό δίλημμα: πώς να μιλήσουν για τη
σεξουαλικότητα του επίκαιρου θηράματος χωρίς να πέσουν στην παγίδα
τηλεσαβούρας.
Ένα τραγικό παράδειγμα είναι στη γενοκτονία της Ρουάντα το
1994, δηλαδή τη στιγμή που όλα τα Μ.Μ.Ε. ήταν απασχολημένα με το
φεστιβάλ των Καννών. Αυτό αποδεικνύει ότι μια βαρβαρότητα μπορεί
να αποκρυφτεί από μια άλλη είδηση. Αργότερα η τραγωδία της Ρουάντα
ξέσπασε σε όλη της τη φρίκη και τότε μίλησαν για γενοκτονία. Υπήρχε
όμως ένα σημαντικό πρόβλημα, εάν πραγματικά υφίσταται γενοκτονία,
δεν υπήρχαν εικόνες (αποδεικνύοντας ότι τα σημαντικά γεγονότα
δεν παράγουν απαραίτητα εικόνες). Αυτή η τραγωδία εκτυλίχθηκε εν
απουσία της κάμερας. Προβλήθηκαν μόνο λίγες σκηνές τραβηγμένες
από μακριά, σκηνές θολές και ασαφείς. Αλλά εξαιρούμενων αυτών των
εξαιρετικά σπάνιων εικονογραφικών μαρτυριών τελικά 500.000 με
1.000.000 άνθρωποι εξολοθρεύτηκαν χωρίς αυτό να γίνει ορατό.
Στη γλώσσα των Μ.Μ.Ε. η πληροφορία θεωρείται εμπόρευμα,
κάτι το οποίο επισκιάζει τη θεμελιακή αποστολή τους, που είναι να
διαφωτίζουν και να ενημέρώνουν. . Μετά απο οποιοδήποτε συμβάν
το οποίο πουλάει και βγαίνει στην επιφάνεια, προκαλείται ένα είδος
βραχυκυκλώματος όπου γίνεται ταυτόχρονα σε όλα τα Μ.Μ.Ε. τα οποία
βιώνουν έναν ολοένα και πιο άγριο ανταγωνισμό και οι εμπορικές πιέσεις
εντείνονται. Οι δημοσιογράφοι δεν αποτελούν πια ένα ομοιογενές σώμα
αλλά διαχωρίζονται με βάση τη θέση, την ιδεολογία και τη
δεοντολογία του καθενός. Για να ενημερωθείς πρέπει να
αλλάξεις μέσο ενημέρωσης να αγνοήσεις μια πηγή εάν δεν
είναι αξιόπιστη και να μη λάβεις μόνο μία υπ’ όψην σου. Άρα
ως πολίτες έχουμε την υποχρέωση να έχουμε ενεργητική και
όχι παθητική στάση, στην αναζήτηση της ενημέρωσης.
Αντίθετα, τα σοβαρά μέσα ποντάρουν στην ακρίβεια
και στη ψυχρή απόδοση του νοήματος και εξοστράκιζαν όσο
το δυνατόν περισσότερο συναίσθημα, μένοντας αυστηρά στα
γεγονότα, στα δεδομένα και στις πράξεις. Οι δημοσιογράφοι, τα
μέσα και οι πολίτες αναμένουν μια μεγάλη προσωπικότητα που
θα μιλήσει στους ανθρώπους απευθυνόμενος στο συναίσθημα
και τη συμπόνια τους: έναν συνδυασμό Νταϊάνας και Μητέρας
Τερέζας, Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ και Γκάντι, Τσίπρα και
Ροναλντίνιο. Θα μιλά για τα βάσανα των κατατρεγμένων, θα
μετατρέψει την πολιτική σε τηλε-ευαγγέλιο, θα αλλάξει τον
κόσμο χωρίς να περάσει στην πράξη και θα βάλει το αγγελικό
στοίχημα μιας ριζικής εξέλιξης χωρίς επανάσταση.
Στα μέσα μαζικής επικοινωνίας υπήρχαν πάντα
ψέματα και στημένα ρεπορτάζ, σήμερα όμως πληθαίνουν.
O William Randolph Hearst, ο μεγιστάνας του αμερικανικού
τύπου συνήθιζε να λέει στους δημοσιογράφους του «Μην
αφήσετε ποτέ την αλήθεια να σας στερήσει μια ωραία ιστορία».
Όπως πολύ σωστά δηλώνει πρώην Διευθυντής μιας διάσημης
εφημερίδας ότι «το σημαντικό για τη νέα δημοσιογραφία είναι
το σενάριο αυτό να πουλά και όχι να υποκλίνεται στην αλήθεια.
Επίσης κάποιος άλλος ο οποίος τόλμησε να κατηγορήσει
τα γραφεία σύνταξης και όλο το σύστημα της τηλεοπτικής
ενημέρωσης ότι ωθεί τους δημοσιογράφους στο ψέμα και
την υπερβολή, εξαιτίας του ανταγωνισμού του κυνηγιού της
ακροαματικότητας , καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκισης.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου